Często pomijane zagadnienia z gramatyki włoskiej
Artykuł opisuje zagadnienia z gramatyki języka włoskiego, które często są pomijane w polskojęzycznych omówieniach gramatyki włoskiej.
Łączenie rodzajnika z przyimkiem con
Książki do gramatyki zwykle opisują połączenia rodzajnika i przyimka tylko dla przyimków a, da, di, in, su. Tymczasem można spotkać również połączenia rodzajnika z przyimkiem con.
con + il = col
con + i = coi
Są to formy dość często spotykane, np. w hymnie włoskim:
Il sangue d'Italia,
Il sangue Polacco,
Bevé, col cosacco,
Ma il cor le bruciò.
Inne złożenia z con są już archaiczne[1]. Archaiczne, acz możliwe, są też złożenia z per[2].
Ad esempio
Podręczniki raczej podają formę per esempio, ale można spotkać bardzo często formę ad esempio.
Avere + participio passato
Można spotkać się z opinią, że gdy w czasie złożonym czasownikiem pomocniczym jest avere, to należy zostawić participio passato w formie liczby pojedynczej rodzaju męskiego. Jest to co najwyżej część prawdy.
Gdy mamy dopełnienie bliższe w postaci zaimka trzeciej osoby (lo, la, li, le), lub też w postaci partykuły ne to trzeba uzgodnić rodzaj i liczbę participio passato z tym dopełnieniem
mi ha rotto la testa -> me l’ha (LA ha) rotta [3]
Gdy mamy dopełnienie bliższe w postaci rzeczownika lub innego zaimka (mi, ti, ci, vi), to można (acz nie trzeba) uzgodnić rodzaj i liczbę participio passato z tym rzeczownikiem.
libri che ho letto = libri che ho letti [4]
Takie uzgodnienie występuje np. w hymnie
Già l'Aquila d'Austria
Le penne ha perdute.
Ho dovuto essere
Czasownikiem posiłkowym essere jest właśnie essere (sono stato). Jednak, gdy w czasach złożonych używamy razem czasownika modalnego i essere, to czasownikiem posiłkowym będzie avere[5]:
Ho dovuto essere
Avrei dovuto essere
Hanno potuto essere
Aveva voluto essere
Fałszywi przyjaciele włoski-łacina
| Słowo włoskie | Znaczenie polskie | Słowo łacińskie | Znaczenie polskie |
|---|---|---|---|
| Parere | Wydawać się | Parere | Być posłusznym |
| Bello | Piękny | Bellum | Wojna |
Zobacz też
Przypisy
- ↑ https://www.treccani.it/enciclopedia/con_(La-grammatica-italiana/
- ↑ https://www.treccani.it/vocabolario/preposizione/
- ↑ https://www.mauriziopistone.it/testi/discussioni/gramm05_concordanza.html
- ↑ https://accademiadellacrusca.it/it/consulenza/problemi-di-accordo/127
- ↑ https://www.treccani.it/magazine/lingua_italiana/domande_e_risposte/grammatica/grammatica_221.html