Blog:Czy podział na lewicę i prawicę ma w Polsce sens?
Czy podział na lewicę i prawicę ma w Polsce sens?
9 listopada 2022 | Kenex
Nawet osoby, które nie interesują się polityką, zwykle spotkały się z określeniem prawica i lewica. Zazwyczaj oglądając wiadomości zaczynamy intuicyjnie rozumieć, że są to przeciwne poglądy polityczne. Prawica stoi na straży tradycji, natomiast lewica jest rzecznikiem nowoczesności. Warto jednak wiedzieć, skąd wziął się ten podział i co naprawdę oznacza. Oraz jak się ma do społeczeństwa polskiego.
Czym jest lewica i prawica?
W przedrewolucyjnej Francji panowała ścisła hierarchia społeczeństwa podzielonego na trzy Stany. Pierwszy stanowiło duchowieństwo, drugi szlachta. Najtrudniej miał Stan Trzeci, na który składali się mieszczanie i chłopi. Bardzo uciążliwe dla nich były podatki – na rzecz Króla, Kościoła i Pana.
Z czasem coraz więcej ludzi miało tego dość. Szczególny oddźwięk zdobyła broszura "Czym jest stan trzeci?" autorstwa Emmanuela Josepha Sieyèsa. Zawarł w niej słowa: "Czym jest stan trzeci? Wszystkim. Czym był dotąd? Niczym. Czego żąda? Być czymś". Nastroje dobrze oddaje poniższy rysunek satyryczny. Chłop niesie na swoich barkach księdza i szlachcica. W końcu czara goryczy się przelała i wybuchła rewolucja francuska.
Podczas rewolucji francuskiej lewicą nazywano ruchy polityczne żądające przemian społecznych. W Zgromadzeniu Narodowym zasiadały po lewej stronie sali (stąd pochodzi nazwa). Głównym założeniem lewicy jest dążenie do wolności, równości i sprawiedliwości społecznej.
Mianem prawicy określano ugrupowania przedstawicieli duchowieństwa, szlachty i arystokracji, które w Zgromadzeniu Narodowym zasiadały po prawej stronie sali. Do końca XIX wieku prawica była kojarzona z grupami zachowawczymi domagającymi się utrzymania przywilejów wyższych warstw społecznych. Wartościami uznawanymi przez zwolenników prawicy są: wstrzemięźliwość w reformach społeczno-gospodarczych i politycznych, szacunek dla tradycji i istniejącej hierarchii.
Współczesne partie prawicowe (konserwatywne) różne dobra i prawa rozdzielają według przyjętych przez siebie kryteriów, np. miejsca urodzenia, płci, orientacji seksualnej. Wśród osób prawicowych widoczna jest silna potrzeba czytelnej hierarchii, w której wiadomo, kto jest na górze, a kto na dole. Obawiają się, że jej brak doprowadzi do chaosu i wielu patologii społecznych. Osoby prawicowe zwykle są też bardziej religijne i chcą, by mieszkańcy podporządkowali się ich religii.
Partie lewicowe (liberalne) z kolei postrzegają sztywną hierarchię jako niesprawiedliwą. Dlatego będą dążyć do jednakowych praw dla wszystkich, niezależnie od takich cech jak miejsce urodzenia, płeć, orientacja seksualna itp. Smucą ich nierówności ekonomiczne i ludzie żyjący od pierwszego do pierwszego. Dlatego są skłonni popierać takie ustroje, które rozdzielają pieniądze możliwie po równo. Wspierają także wszelkie mniejszości rasowe, etniczne, seksualne itp., które na co dzień muszą mierzyć się z wykluczeniem.
Podsumowując – prawica chce utrzymać hierarchię i porządek w społeczeństwie. Lewica chce znieść hierarchię i wyrównać poziom życia obywateli.
| Różne zagadnienia | Lewica | Prawica |
|---|---|---|
| Ogólny cel | Chce zmienić świat na taki, który będzie bardziej sprawiedliwy | Chce utrzymać porządek w społeczeństwie |
| Inspiracje | Poszukuje różnych idei na nowy, lepszy świat | Woli sprawdzone rozwiązania wypracowane przez wiele pokoleń |
| Organizacja społeczna | Równość - każdy powinien być traktowany tak samo, niezależnie od płci czy orientacji seksualnej | Hierarchia - gdzie każdy zna swoje miejsce, a niektórzy muszą się pogodzić z tym, że są gorsi i nie zasługują na to samo |
| Oponenci | W prawicy widzi hamulec postępu, obrońców nieznośnej rzeczywistości | W lewicy widzi naiwniaków i szaleńców, którzy doprowadzą do chaosu i upadku |
Lewica i prawica w Polsce
W Ameryce oraz krajach Europy Zachodniej występuje wyraźny podział na partie prawicowe i lewicowe. Jeśli ktoś jest zwolennikiem małżeństw jednopłciowych oraz troszczy się o prawa jednostki, prawie na pewno też preferuje państwo opiekuńcze, które wspiera najbiedniejszych. Z kolei jeśli ktoś ceni w życiu społecznym wierność tradycji pewnie też preferuje jak najniższe podatki i jak największą wolność gospodarczą.
W Europie Wschodniej, w tym Polsce, nie ma tak wyraźnego podziału. Na podstawie poglądów w kwestiach obyczajowych nie można przewidzieć poglądów gospodarczych. Dlatego w polskich badaniach sensowne jest traktowanie tych kwestii osobno.
Paweł Boski w 1993 roku analizując przekazy polskich polityków wyróżnił dwa wymiary światopoglądowe – ekonomiczny i tożsamościowy. Ten podział do dzisiaj stosuje się w wielu badaniach sprawdzających społeczeństwo polskie.
| Polska | Lewica | Prawica |
|---|---|---|
| Wymiar ekonomiczny |
|
|
| Wymiar tożsamościowy |
|
|
W Europie Wschodniej występuje wiele różnic w stosunku do Zachodu. Ludzie określają siebie jako prawicowi lub lewicowi głównie na podstawie tego, jak przedstawia się partia, na którą głosują. W dodatku ludzie o wysokiej potrzebnie bezpieczeństwa są prawicowi w wymiarze tożsamościowym i lewicowi w wymiarze ekonomicznym. Tłumaczy się to tym, że dla regionu przez dziesięciolecia charakterystyczna była gospodarka radykalnie socjalistyczna/komunistyczna, więc dla ludzi pragnących stabilizacji, ten ustrój jawi się jako tradycyjny.
Osobiście sądzę, że podział na lewicę i prawicę ma w Polsce sens. Jeśli rozbijemy go na kwestie gospodarcze oraz tożsamościowe, uzyskujemy narzędzie, które pozwala opisać światopogląd większości Polaków. Trzeba po prostu mieć na uwadze, że jeśli ktoś mówi „lewica/prawica”, ma prawdopodobnie na myśli sprawy obyczajowe.
Zobacz też
MiauBlog:
- Dlaczego warto badać przeciętnych ludzi
- Dlaczego warto kwestionować starą wiedzę
- Jak status quo zamyka nasze myślenie
MruczekWiki: